Το παράρτημα του στρατοπέδου καταναγκαστικής εργασίας Καμεντς-Χερεντάλ κατά την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού – Εργασία και εκκένωση
Το υαλουργείο

Το εξωτερικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Kamenz περιελάμβανε και ένα υαλουργείο. Η εταιρεία Daimler-Benz AG διέθετε θυγατρική επιχείρηση στην πόλη με το ψευδώνυμο «Elster GmbH», η οποία παρήγαγε πολεμικό υλικό, όπως εξαρτήματα κινητήρων. Εκεί οι κρατούμενοι εξαναγκάζονταν σε εργασία υπό εξαιρετικά σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες. Οι κρατούμενοι ωθούνταν στη δουλειά με τα κοντάκια των όπλων, ενώ οι εξαντλημένοι σωριάζονταν σε μια γωνία της αίθουσας.
Η κατανομή της εργασίας στο υαλουργείο σχεδιάστηκε και επιβλέφθηκε από τον μηχανικό εργασιακής απασχόλησης Lenhardt. Οι κρατούμενοι μεταφέρονταν από το στρατόπεδο στις 6 το πρωί και έπρεπε να παραταχθούν στην αυλή του εργοστασίου. Οι ώρες εργασίας διαρκούσαν δώδεκα ώρες, από τις 6:00 έως τις 18:00. Η φρουρά του υαλουργείου αποτελούνταν από τουλάχιστον σαράντα πέντε άνδρες των SS, και η εργασία τελούσε υπό την επίβλεψη ενός λοχία.
Μαρτυρία αυτόπτη μάρτυρα
Ο R. Vignon, αυτόπτης μάρτυρας, κατέθεσε στην αναφορά του: «Πριν από τα Χριστούγεννα, οδηγηθήκαμε, ύστερα από μια αρκετά μακρά πορεία, σε ένα εργοστάσιο στο Kamenz. Μας χώρισαν σε δύο βάρδιες, ανάλογα με την ειδικότητά μας (μηχανικοί συναρμολόγησης, τορναδόροι, ηλεκτρολόγοι)· μία νυχτερινή και μία ημερήσια βάρδια.»
«Υπήρχε πολύ συχνά συναγερμός αεροπορικών επιδρομών, γεγονός που προκαλούσε διακοπές της εργασίας. Κάθε δύο εβδομάδες είχαμε μια Κυριακή ελεύθερη.»
Εκκένωση προς τη Βαυαρία
Η εκκένωση ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 1945 προς τη Βαυαρία, μετά τη διάβαση του ποταμού Νάισσε από τον Κόκκινο Στρατό. Η Γκεστάπο στη Δρέσδη διέταξε να οδηγηθούν οι κρατούμενοι πεζοί στο Penig. Το Penig ήταν ένα παράρτημα του στρατοπέδου συγκέντρωσης Buchenwald, με παρόμοιες συνθήκες όπως στο Kamenz. Ήταν όμως σαφές ότι ο προορισμός αυτός δεν θα μπορούσε να επιτευχθεί. Παρ’ όλα αυτά, στις 24 Φεβρουαρίου, 200 έως 220 εκτοπισμένοι ξεκίνησαν την πορεία προς το Penig.
Λόγω εσφαλμένων πληροφοριών σχετικά με την κατάσταση στο Penig και εξαιτίας αλλαγής διαταγών από τη Δρέσδη, οι εκτοπισμένοι αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο Kamenz. Ξυπόλυτοι, οι κρατούμενοι επέστρεψαν και βρήκαν τα σώματα άλλων συγκρατουμένων που είχαν παραμείνει εκεί. Οι εκτοπισμένοι κρατήθηκαν στο Kamenz μέχρι την τελική εκκένωση. Όποιος δήλωνε ασθενής, δολοφονούνταν από τους φρουρούς. Σύμφωνα με μαρτυρίες, στο Kamenz αναπτύχθηκε μια μορφή αντίστασης, βασισμένη σε πράξεις αλληλεγγύης.
Οι πολίτες του Kamenz και το στρατόπεδο
Οι συνθήκες έξω από το στρατόπεδο ήταν, τουλάχιστον για τους γείτονες των εγκαταστάσεων, ορατές. Το προσωπικό φρουράς φρόντιζε ώστε κανείς να μην πλησιάζει την περιοχή. Ωστόσο, ήταν εμφανές πώς οι κρατούμενοι εξαναγκάζονταν σε εργασία και πώς τα πτώματα μεταφέρονταν τακτικά πίσω στο στρατόπεδο. Η συζήτηση για το στρατόπεδο ή οι προσωπικές παρατηρήσεις απαγορεύονταν στην πόλη Kamenz, και οι παραβάτες απειλούνταν ακόμη και με φυλάκιση. Ο διοικητής του στρατοπέδου, Βίλχελμ Βίρκερ, υπογράμμιζε επανειλημμένα αυτή την απαγόρευση όταν γινόταν λόγος για τις συνθήκες εκεί.
Οι κατηγορίες, έλεγε, ήταν απλώς φήμες και κανείς δεν πέθαινε στο στρατόπεδο. Παρά την αυστηρή απόκρυψη και τις απαγορεύσεις, ορισμένοι κάτοικοι κατάφεραν να περάσουν τρόφιμα στο στρατόπεδο και στις ομάδες κρατουμένων που εργάζονταν εκτός αυτού. Οι κρατούμενοι, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, τους έδιναν μικρά δώρα, όπως ξυλόγλυπτα ή άλλα χειροποίητα αντικείμενα. Πέρα από αυτές τις σπάνιες πράξεις, οι περισσότεροι κάτοικοι κρατούσαν αποστάσεις από το στρατόπεδο του Herrental. Ούτε από την κοντινή εκκλησία ούτε από τον κλήρο εκφράστηκε κάποια διαμαρτυρία. Στην τοπική κοινωνία επικρατούσε γενικά μια στάση σιωπής απέναντι στις, αν και ορατές, συνθήκες.
Εκκένωση
Στις 10 Μαρτίου 1945, όλοι οι κρατούμενοι επρόκειτο να μεταφερθούν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Dachau. Πριν από την αναχώρηση, δολοφονήθηκαν ακόμη περισσότεροι κρατούμενοι που κρίθηκε ότι δεν θα μπορούσαν να αντέξουν την πορεία. Από τους 690 κρατουμένους, οι περισσότεροι ήταν αιχμάλωτοι πολέμου. (Ο αριθμός των Εβραίων κρατουμένων δεν είναι σαφής ούτε ομοιόμορφα τεκμηριωμένος.) Ένα μεγάλο μέρος αυτών ήταν Γάλλοι, Ρώσοι και Ιταλοί. Η μεταφορά είχε προγραμματιστεί να διαρκέσει έξι ημέρες, μέσω Τσεχίας και Mauthausen. Οι εκτοπισμένοι έμειναν για πολλές ώρες έξω, μέσα στο κρύο και τη βροχή· όποιος κατέρρεε, ριχνόταν πάνω σε κάρα.
Ύστερα από κάποιο διάστημα, οδηγήθηκαν στον σιδηροδρομικό σταθμό Wiesa, όπου οι άνθρωποι στριμώχτηκαν σε στενά βαγόνια για να μεταφερθούν στο Dachau. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, δεν επιτρεπόταν σε κανέναν να εγκαταλείψει τα βαγόνια, και δεν υπήρχε επαρκής τροφή ή νερό. Ορισμένοι κρατούμενοι επιχείρησαν μάταια να δραπετεύσουν όταν το τρένο σταμάτησε στην Τσεχοσλοβακία. Μια δεύτερη στάση έγινε μετά από αεροπορικές επιδρομές των Αμερικανών. Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, αρκετοί άνθρωποι πέθαναν. Στο Mauthausen ο συρμός επεκτάθηκε και στις 16 Μαρτίου 1945 οι κρατούμενοι έφτασαν στο Dachau, όπου πολλοί από αυτούς που είχαν φυλακιστεί στο Kamenz βρήκαν τον θάνατο.
Μετά την εκκένωση
Αφού οι κρατούμενοι είχαν απομακρυνθεί, ένα ιταλικό συνεργείο εργασίας μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο για να το καθαρίσει. Μάρτυρες ανέφεραν ότι είδαν λευκή στάχτη και ανθρώπινα οστά κοντά στους λέβητες.
Τα υπολείμματα αυτά βρέθηκαν επίσης στα απορρίμματα του εργοστασίου. Η Γκεστάπο απαγόρευσε στους κατοίκους να μιλούν για οτιδήποτε είχαν δει μέσα στο στρατόπεδο